سنگ‏‌شناسی و زمین‏‌شیمی توده‏‌های نفوذی منطقه خان‏‌چای- علی‏‌آباد (زیرپهنه طارم، خاور زنجان)

منطقه خان‏‌چای- علی‏‌آباد بخشی از کمربند ماگمایی طارم بوده و دربرگیرنده شماری توده‌های نفوذی کم ‏‌ژرفاست که درون سنگ‏‌های آتشفشانی- رسوبی ائوسن نفوذ کرده‌اند و همراهی نزدیکی با کانه‏‌زایی مس دارند. واحدهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن دربرگیرنده تناوبی از گدازه‏‌های بازالتی، آندزیت‌بازالتی و آندزیت، انواع توف‏‌، ماسه‏‌سنگ توفی، ماسه‏‌سنگ، سیلت‏‌سنگ و گاه شیل هستند. بررسی‌های سنگ‏‌شناسی نشان‏‌دهنده ترکیب پیروکسن‌کوارتزمونزونیت و الیوین‌گابرویی برای این توده‏‌های نفوذی است. توده پیروکسن‌کوارتزمونزونیت خان‏‌چای بافت‏‌های پورفیری تا پورفیروییدی، هتروگرانولار تا سری‏‌ایتی، افیتیک و ساب‏‌افیتیک، با کانی‏‌های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، هورنبلند، کوارتز، آلکالی‏‌فلدسپار و بیوتیت دارد. توده پیروکسن‌کوارتزمونزونیت علی‏‌آباد بافت پورفیری تا پورفیروییدی با درشت‏‌بلور‏‌های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و هورنبلند در زمینه کوارتز- فلدسپاری دارد. توده الیوین‏‌گابروی خان‏‌چای بافت‏‌های گرانولار دانه‏‌درشت، افیتیک و ساب‏‌افیتیک دارد و دربردارندة کانی‏‌های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و الیوین است. بررسی‌های زمین‏‌شیمیایی نشان‏‌دهنده اینست که در توده‏‌های پیروکسن‌کوارتزمونزونیتی خان‏‌چای- علی‏‌آباد، SiO2 برابر 34/61- 58/59 درصد وزنی است. این سنگ‏‌ها سرشت کالک‏‌آلکالن پتاسیم بالا دارند و در گروه گرانیت‏‌های نوع I متاآلومین هستند. در نمودارهای بهنجارشده عنصرهای کمیاب، الگوی این توده‏‌ها همانند است و این نکته نشان‌دهندة وابستگی ژنتیکی آنهاست. این نمودارها الگوی غنی از LILE، همراه با بی‏‌هنجاری منفی از عنصرهای HFSE نشان می‏‌دهند. الگوی عنصرهای خاکی کمیاب بهنجارشده در برابر ترکیب کندریت نشان‌دهندة الگوی کمابیش پرشیب و غنی از LREE با نسبت بالای LREE/HREE و نسبت Lan/Ybn برابر 72/3- 08/3 است. مجموعه اطلاعات به‌دست‌آمده از بررسی‌های صحرایی، سنگ‏‌شناختی، زمین‏‌شیمی و نمودارهای شناسایی پهنه‏‌های زمین‏‌ساختی نشان می‌دهند توده‏‌های نفوذی منطقه خان‏‌چای- علی‏‌آباد در ارتباط با گوشته‌ای سنگ‌کره‌ای و غنی‏‌شده مرتبط با پهنه فرورانش بوده و در پهنه زمین‌ساختی پسابرخوردی پدید آمده‏‌اند.